Pieniądz – państwowy kontra rynkowy - George Selgin

Mnogość definicji podaży pieniądza może wprawiać przeciętnego człowieka w zakłopotanie. O co chodzi z tymi wszystkimi M, od M1A i M1B do M8? Który z tych symboli oznacza prawdziwą podaż pieniądza, o ile którykolwiek samodzielnie do tego wystarcza? I może najistotniejsze: dlaczego depozyty bankowe wliczone są do różnych M jako podstawowy składnik podaży pieniądza? Wszyscy dziś wiedzą, że papierowe dolary, emitowane wyłącznie przez Banki Rezerwy Federalnej, zawierające napis „ten banknot jest legalnym środkiem płatniczym do regulowania wszelkich zobowiązań, publicznych i prywatnych”, to pieniądze. Ale dlaczego rachunki bieżące uważane są za pieniądz i na jakiej zasadzie powstają? Czyż nie można ich wypłacić na żądanie w postaci gotówki? Dlaczego więc wkłady na żądanie to też pieniądz, a nie tylko papierowe dolary, które je reprezentują? Jedną z niezwykłych implikacji zaliczania wkładów na żądanie do składników podaży pieniądza jest stwierdzenie, że banki tworzą pieniądz; że w pewnym sensie są fabrykami pieniędzy. Ale czy banki nie przekierowują jedynie powierzonych im oszczędności, pożyczając je inwestorom lub konsumentom? Skoro banki otrzymują nasze oszczędności i następnie je pożyczają, to jak właściwie tworzą pieniądze? W jaki sposób pasywa bankowe stają się składnikiem podaży pieniądza?

Nigdy dotąd nikt nie wyjaśnił mechanizmu inflacji i nie uświadomił szerszej publiczności jej szkodliwości w sposób równie przystępny i precyzyjny, co Henry Hazlitt.

Stosunkowo mało znana, a być może najważniejsza książka wybitnego ekonomisty amerykańskiego, autora słynnej Ekonomii w jednej lekcji.

Większość polskich ekonomistów traktuje inflację jako dobro samo w sobie. Coś, co nam pomaga w rozwoju gospodarczym. Nawet wybitni znawcy polityki monetarnej, prof. prof. Balcerowicz, Beksiak czy Winiecki nie mają zastrzeżeń do tego, że bank centralny zakłada sobie „cel inflacyjny’ w wysokości 2,5 procent rocznie. Pamiętajmy jednak że „cel 2,5” procent rocznie, to w skali jednego pokolenia (ok. 30 lat) spadek wartości pieniądza o ponad połowę. Ten skromny kompromis na rzecz monopolizacji polityki monetarnej i poddanie jej subiektywnym decyzjom władzy powoduje zniknięcie z naszych kont, lokat, funduszy emerytalnych 1/2 zasobów. Czy wiedząc o tym, że z 500 tys. zł jakie zgromadziliśmy w pocie czoła na swoją emeryturę ktoś (państwo), w ciągu 30 lat ukradł nam w majestacie prawa 250 tys. złotych, nadal tak chętnie godzić się będziemy na niewielki cel inflacyjny? Problem w tym, że my o tym rabunku nie wiemy. Większość przedstawicieli mediów, polityków, ekonomistów, ba nawet sami monetaryści nie rozumieją mechanizmu inflacji. Na polskich uczelniach uczy się studentów ekonomii, że inflacja to wzrost cen, a w TVN 24 czy TVP1 mówi, że rosnące ceny ropy naftowej napędzają nam inflację. Skąd przeciętny człowiek ma wiedzieć, czym jest inflacja i jak groźne jest to zjawisko. Ludwig von Mises uważał inflację za przyczynę większości wojen.

Skąd się biorą kryzysy finansowe?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba postawić kilka innych:

• kto kontroluje emisję waluty? 
• Kto zyskuje na inflacji? 
• Komu zależy na drukowaniu papierowego pieniądza bez pokrycia w złocie? 
• Kto pragnie uzależniać ludzi od kredytów? 
• Do kogo należy amerykańska Rezerwa Federalna? 
• Po co stworzono Międzynarodowy Fundusz Walutowy?

A przede wszystkim: w jaki sposób prowadzona jest globalna wojna o pieniądz?

Odsłaniając kulisy wielkiej polityki i ujawniając nieznane, sensacyjne informacje, autor ukazuje, w jaki sposób w ciągu XX wieku dolar stał się najsilniejszą walutą świata, wypierając najpierw funta, a następnie degradując nawet złoto. Oprócz przeszłości, Song Hongbinga interesuje jednak przede wszystkim przyszłość. Żyjemy w epoce kresu dominacji dolara. Stany Zjednoczone są schyłkowym mocarstwem, którego siła, również militarna, oparta jest na gigantycznym zadłużeniu. Co nas czeka, kiedy mocarstwo to upadnie? Jak potoczą się losy świata? Co zrobi Europa, co zrobią Chiny? Jaka waluta ma szansę zastąpić dolara? Wszystkie te kwestie Song Hongbing opisuje jak zwykle w pełen rozmachu i fascynujący sposób.

Ta książka nie pozostawia złudzeń – wielki kryzys i załamanie opartej na dolarze światowej gospodarki, są nieuniknione. Współczesna aktywność gospodarcza nie jest wynikiem racjonalnych przesłanek, lecz niskich pragnień i instynktów, takich jak: chciwość, zawiść, pożądanie.

Leczenie skutków kryzysu 2008 jest pozorne. Globalna nademisja pieniądza, utrzymywanie stóp procentowych na bardzo niskim poziomie, prowadzą – zdaniem autora – prostą drogą do katastrofy. Stany Zjednoczone weszły na niebezpieczną ścieżkę, i kiedy mała grupka obywateli państwa odnosi gigantyczne korzyści, większość ponosi tylko straty. Chwilowe ożywienie gospodarcze nie jest trwałe. Świat, zamiast wychodzić z niedawnej recesji, z coraz większą prędkością osuwa się w otchłań.

W powszechnym odczuciu produkcja pieniądza różni się zasadniczo od produkcji innych dóbr. Tymczasem Jörg Guido Hülsmann pokazuje, że można ją analizować za pomocą tych samych narzędzi, którymi posługujemy się zwykle w ekonomii i etyce. Podkreśla rolę pieniądza w gospodarce rynkowej i omawia moralne zagadnienia związane z konkurencją na rynku produkcji pieniądza. Głównym tematem książki są społeczne, kulturowe i duchowe skutki inflacji, której inicjatorem jest rząd. Hülsmann objaśnia, jak taka inflacja wpływa na funkcjonowanie krajowych i międzynarodowych systemów pieniężnych, przyczyniając się do niepożądanych zjawisk – koncentracji władzy i upadku rodziny. Przekonuje, że z punktu widzenia ekonomii i etyki, a z pewnością etyki chrześcijańskiej, dzisiejsze formy produkcji pieniądza budzą poważne zastrzeżenia. Nasz system pieniężny sprzyja niesprawiedliwemu pomnażaniu dochodów, niszczy bogactwo narodów i podkopuje moralne fundamenty życia społecznego; prowadzi do hiperinflacji i totalitaryzmu.

Jest to niewielka, ale absolutnie rewelacyjna praca wybitnego myśliciela  amerykańskiego. Standard złota to praca formatu Noblowskiego. Takiej rewolucji w rozumieniu roli pieniądza  nie wydano od co najmniej dwóch pokoleń.

Ekonomista Robert P. Murphy i informatyk Silas Barta, połączyli siły, by w przystępny sposób wytłumaczyć szerszej publiczności:

czym jest Bitcoin,
jak działa protokół, na którym jest oparty,
jak zadbano o bezpieczeństwo transakcji,
dlaczego kryptowaluty są potrzebne,
dlaczego miłośnicy wolności powinni kibicować ich popularyzacji.
„Niniejszy przewodnik […] oferuje intuicyjne wyjaśnienia podstawowych kwestii związanych z gospodarczymi aspektami Bitcoina, ale w osobnych podrozdziałach wyjaśnia także faktyczny mechanizm kryjący się za jego funkcjonowaniem.

Gdy pojmie się już istotę rewolucyjnego charakteru technologii Bitcoin, trudno nie doceniać niezwykłych możliwości, jakie ona daje. Co więcej, najgorliwsi z entuzjastów uważają narodziny [kryptowalut] za ważny, milowy krok w rozwoju technologicznym i kulturowym ludzkiego gatunku”.

Dobrym świadectwem prestiżu naukowo-akademickiego Machlupa było zorganizowanie na prośbę amerykańskiego ministra finansów (Secretary of Treasury), Douglasa Dillona, tzw. Bellagio Group – grupy profesorów ekonomii, których zadaniem było wypracowywać rozwiązania problemów międzynarodowego systemu finansowego oraz trzeszczącego już wówczas w szwach systemu Bretton Woods, do którego ostatecznego załamania doszło w sierpniu 1971 roku wraz z ogłoszeniem przez prezydenta Nixona zamknięcia przez Stany Zjednoczone tzw. okienka złota. Warto dziś pamiętać, że – jak pisze David Stockman w swoim dziele The Great Deformation. The Corruption of Capitalism in America (Public Affairs, New York 2013) poświęconym dzisiejszemu „kryzysowi Lehmana” i zawierającym znakomitą historię polityki gospodarczej USA od Roosevelta do dziś – Douglas Dillon należał do tych amerykańskich mandarynów, którzy najbliżsi byli idei ratowania powiązania dolara ze złotem i obawiali się wkroczenia w świat czystego pieniądza papierowego/fiducjarnego. Dziedzicem Bellagio Group, w której stworzeniu Machlup odegrał istotną rolę, jest dziś tzw. Group of Thirty (Grupa Trzydziestu), składająca się głównie z przedstawicieli banków centralnych…

W Złotym spisku Ferdinand Lips zajmuje się chyba najczęściej dyskutowanym i najsłabiej rozumianym zagadnieniem: pieniądzem. Autorowi należy się podziw, ponieważ w ten sposób umożliwił nam lepsze zrozumienie kwestii o zasadniczym znaczeniu. Przedstawił nie tylko zarys historyczny, ale i ostatnie trendy, opisał także swoje osobiste doświadczenia, zdobyte jako szwajcarski bankier. Jego długa kariera w bankowości przydaje tej książce siły wyrazu i klarowności. Lips nie koncentruje się wyłącznie na własnych poglądach. Z wyjątkowym pietyzmem przedstawia wypowiedzi oraz poglądy innych autorów i bankierów – wielu z nich zalicza się do grona jego przyjaciół. W gruncie rzeczy byli to ludzie, którzy próbowali wskazać drogę ku solidnemu systemowi finansów oraz rzetelnej bankowości, jednocześnie zaś zwracali uwagę na fatalne błędy, jakie w twej sprawie bywały popełniane.

Doświadczenie ostatnich kilkunastu lat sugeruje nam, że inwestycja w metale szlachetne jest świetnym sposobem nie tylko na ochronę naszych pieniędzy przed inflacją ale, również daje możliwości pomnożenia wartości naszego majątku. Gdy znamy podstawowe reguły rządzące tym rynkiem oraz wiemy jak je wykorzystać, możemy skutecznie powiększać własny dobrobyt.

W Polsce cieszymy się wolnym rynkiem relatywnie krótko, a przez to obrót metalami inwestycyjnymi jest dość słabo rozpowszechniony. Na szczęście, chociaż powoli, to jednak sytuacja ulega zmianie. Powstają i rozwijają się rodzime firmy handlujące metalami szlachetnymi oraz coraz częściej pukają do naszych drzwi zachodnie koncerny. Rozwijający się rynek i łatwiejszy dostęp do informacji powoduje, że można łatwiej oraz korzystniej kupić lub sprzedać zwłaszcza złoto ale też i srebro. Poprawia się nie tylko dostępność kruszców ale, też zmniejsza się spread czyli różnica pomiędzy kupnem i sprzedażą co zwiększa rentowność tego typu inwestycji.

Jest to jedna z najciekawszych książek zajmujących się omówieniem zasad i konsekwencji istnienia państwa opiekuńczego, czyli tego, co w języku codziennym nazywamy socjalem, albo państwem socjalnym. Autorem kilku tekstów, a zarazem całego wyboru, jest Tom G. Palmer, na co dzień wiceprezes Instytutu Katona z Waszyngtonu. Palmer wybrał kilka esejów napisanych przez siebie, oraz kilku wybitnych współczesnych ekonomistów wolnorynkowych, próbujących odbrązowić mitologię towarzyszącą państwu opiekuńczemu i ukazać prawdziwe oblicze tej szarlatanerii. Książka zawiera empiryczne i teoretyczne argumenty przeciwko absurdalnej koncepcji państwa opartego na manipulacji władzy i marnotrawstwie wysiłku obywateli. Zwięzły styl i prostota sprawiają, że może być ona pomocna w przekonywaniu lewicy, dowodząc że to co z założenia miało służyć ludziom, w praktyce obraca się przeciwko nim, szkodząc wszystkim. Czyta się jak kryminał! Bo i jest to kryminał.

W powszechnym odczuciu produkcja pieniądza różni się zasadniczo od produkcji innych dóbr. Tymczasem Jörg Guido Hülsmann pokazuje, że można ją analizować za pomocą tych samych narzędzi, którymi posługujemy się zwykle w ekonomii i etyce. Podkreśla rolę pieniądza w gospodarce rynkowej i omawia moralne zagadnienia związane z konkurencją na rynku produkcji pieniądza. Głównym tematem książki są społeczne, kulturowe i duchowe skutki inflacji, której inicjatorem jest rząd. Hülsmann objaśnia, jak taka inflacja wpływa na funkcjonowanie krajowych i międzynarodowych systemów pieniężnych, przyczyniając się do niepożądanych zjawisk – koncentracji władzy i upadku rodziny. Przekonuje, że z punktu widzenia ekonomii i etyki, a z pewnością etyki chrześcijańskiej, dzisiejsze formy produkcji pieniądza budzą poważne zastrzeżenia. Nasz system pieniężny sprzyja niesprawiedliwemu pomnażaniu dochodów, niszczy bogactwo narodów i podkopuje moralne fundamenty życia społecznego; prowadzi do hiperinflacji i totalitaryzmu.

Murray Rothbard wyjaśnia mechanizm rabunku dokonywanego na nas przez banki. to nie jest teoria spiskowa. To książka ekonomiczna ujawniająca sprawy, o jakich nawet wykształceni ludzie nie wiedzą. Bankierzy się tym nie chwalą, bo i po co drażnić gawiedź. Przeczytacie i zrozumiecie skąd się wziął kryzys w USA i co nam naprawdę grozi. Jest ona uważana za najlepszy podręcznik z zakresu teorii pieniądza. Napisana językiem prostym, barwnym, a przede wszystkim przystępnym dla każdego, zawiera podstawy teorii pieniądza z punktu widzenia pragmatyki życia codziennego. W książce tej Rothbard daje zwięzły wykład tego, o czym czytać możemy w Tajnikach bankowości (Mystery of banking), a także w Ekonomii wolnego rynku, wiekopomnym dziele ekonomicznym, które właśnie wydaliśmy.