Planowany chaos - Ludwig von Mises

W powszechnej świadomości Polaków – zresztą nie jesteśmy tu wcale odosobnieni – utrwaliło się przekonanie, że ekonomia to jakaś „gra” zależna w zasadzie od umiejętności władzy. Jeśli akurat zdarzy nam się dobry, przyzwoity i patriotyczny przywódca, gospodarka rozwija się, a ludzie żyją dostatnio. Kiedy jednak mamy pecha i wódz jest marny, a w dodatku nie jest patriotą albo co gorsza nie wierzy w Boga, wówczas gospodarka podupada i jest kryzys.

W mniemaniu przeciętnego zjadacza chleba panuje przekonanie, że można sobie wybrać obowiązującą ekonomię, tak jak można sobie wybrać fason żakietu, sos do mięsa czy materac na kanapę. Są i tacy, którzy utrzymują, że niewydolność socjalizmu była skutkiem prześladującego nas pecha. Tak jakby gdzie indziej socjalizm święcił triumfy.

Jest to pierwsza i najważniejsza książka tzw. szkoły austriackiej, której autor urodził się w Nowym Sączu, a doktoryzował na krakowskiej Alma Mater. Menger Zasadami dokonał przewrotu Kopernikańskiego w ekonomii. Książka zmieniła spojrzenie na współczesną ekonomię, a jej autor uchodzi, coraz częściej, za najwybitniejszego ekonomistę w dziejach. Ironią jest to, że nawet dzisiaj, po tylu latach, praca Mengera wabi swoją świeżością spojrzenia, jest odkrywcza, a jej logika przystępna i jakże zdrowo rozsądkowa. Mimo to urzędujący ekonomiści wolą posługiwać się skompromitowaną teorią Keynesa i jego dworu. Z tym większą satysfakcją anonsujemy to dzieło. Gwarantujemy ucztę duchową/intelektualną i zmianę spojrzenia na wysiłki działającego człowieka.Mamy nadzieję, że przysłużymy się Państwu nie tylko okazją do pogłębienia zasad rewolucji marginalistycznej, nowoczesnej i rewolucyjnej teorii pieniądza, ale przede wszystkim tym, że przedstawiamy wybitnego człowieka, uczonego, który nie doczekał się jeszcze uznania na jakie zasługuje.

Thomas Piketty[1] i jego Kapitał w XXI wieku, to kolejna pozycja napisana przez przedstawiciela klubu ludzi o mentalności antykapitalistycznej, takich jak choćby Jeremy Rifkin[2], Naomi Klein[3], a także laureaci ekonomicznej nagrody Nobla za rok 1981 – James Tobin[4], za rok 2008, Paul Krugman[5], oraz w roku 2014, Jean Tirole[6] – że wymienię tylko tych bardziej znanych. W Polsce do grupy tej należą m. in. prof. prof. Zdzisław Sadowski, Ryszard Bugaj, Stanisław Gomułka[7]. Slogan, który najlepiej charakteryzuje ten nurt brzmi: maksimum równości i etatyzmu, przy minimum wolności i rynku. Zacietrzewienie klubowiczów antykapitalistycznych jest tak silne, że ludzie ci gotowi pójść na kompromis z samym diabłem – a konkretnie: poprzeć nieudolne państwo – byleby tylko dostało się kapitalistom. Dla zmylenia czujności biznesu, występują nierzadko w roli obrońców konkurencji (byle doskonałej), pionierów wolnego rynku (byle regulowanego), wojowników o sprawiedliwość (byle społeczną), oraz czempionów wzrostu gospodarczego (byle zrównoważonego). W głębi serca jedynym modelem gospodarczym, jaki im odpowiada jest kolektywizm, monopol oraz władza namaszczonych elit, do których ludzie ci aspirują. Gardzą przy tym przedsiębiorczością, indywidualizmem, a zwłaszcza wolnością osobistą, przed którą nas energicznie chronią.

Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku przyniósł falę krytyki istniejących wówczas stosunków społeczno-gospodarczych i ich wolnorynkowego uzasadnienia. Towarzyszył jej rozwój nowych teorii politycznych, odchodzących od założeń państwa „nocnego stróża” i haseł absolutnej wolności. Opowiadały się one za interwencjonizmem i głosiły potrzebę równości społecznej, która wymaga realizacji nawet za cenę uszczerbku dla wolności, a osiągana jest za pomocą korygujących działań państwa. Pomoc dla biedniejszych warstw społecznych uznano za jedną z podstawowych funkcji państwa.

Znamienne, że rozbudowane koncepcje interwencjonistyczne powstały w Niemczech pod koniec XIX wieku. Podejmując konkurencję polityczną z Wielką Brytanią, Niemcy potrzebowały zwiększyć wpływ państwa na gospodarkę. Dlatego właśnie tam najwcześniej odrzucono zasady ekonomii klasycznej i uznano wytwórczy charakter działalności państwa. Niestety, tą samą drogą podążył szybko cały gospodarczy świat. Uzasadnienie dla konieczności podejmowania działań interwencyjnych przez rząd – nawet w mateczniku kapitalizmu, jakim były Stany Zjednoczone – stanowił szok wywołany Wielkim Kryzysem z roku 1929. Mimo, że jak wykazał Milton Friedman, rozmiar zapaści gospodarczej nie był wcale wywołany nadmiarem wolnego rynku, tylko jego ograniczeniem przez System Rezerwy Federalnej oraz działaniami i zaniechaniami jego urzędników, winą za wszelkie zło obarczono wolny rynek.

Książka Marksizm. Krytyka zbiera w jednym tomie interpretację i krytykę myśli marksistowskiej z perspektywy ekonomii, filozofii i historii idei. Zasadniczą część książki stanowią trzy eseje nieżyjących już ekonomistów reprezentujących trzy pokolenia austriackiej szkoły ekonomii.

"Rząd wszechmogący" to pierwsza anglojęzyczna książka Ludwiga von Misesa. Jej wydanie w 1944 roku stało się ozdrowieńczym szokiem dla umęczonych wojną elit zachodniej Europy i Ameryki. Współcześnie, w dobie powracającej mody na kontrolowanie przez instytucje państwa kolejnych sfer życia gospodarczego i osobistego "Rząd wszechmogący" to znakomita przestroga przed rozwojem etatyzmu, a także narzędzie edukacji historycznej, politologicznej i ekonomicznej.

Mises w swojej książce rozważa i odrzuca kilka popularnych w tamtym czasie wyjaśnień powstania nazizmu, takich jak wrodzone ułomności niemieckiego charakteru narodowego. Zamiast tego patrzy na powstanie złowieszczej ideologii, którą określa mianem etatyzmu.
Mises na początek wskazuje, w jaki sposób upadł pruski liberalizm. Intelektualiści odrzucili wolny rynek na rzecz rozwiązań, które nie miały żadnego wsparcia ze strony poprawnej teorii ekonomii, a za to wskazywały na rolę państwa w tworzeniu narodowej potęgi i dobrobytu. System nazistowski był rozszerzeniem wcześniejszych tendencji etatystycznych w czasach Bismarcka i Wilhelma.

W książce 15 wielkich austriackiej szkoły ekonomii Randall Holcombe zebrał teksty wybitnych ekonomistów austriackich na temat… innych wybitnych ekonomistów austriackich.

W efekcie powstał przegląd czołowych prekursorów, twórców i reprezentantów ASE. W kolejnych rozdziałach poznajemy (zaskakująco ciekawe) życiorysy ekonomistów oraz przede wszystkim wkład, jakim każdy z nich wzbogacił austriacką myśl ekonomiczną. „Jeśli widzę dalej, to tylko dlatego, że stoję na ramionach olbrzymów”, powiedział kiedyś Isaac Newton. Zgodnie z tą maksymą, każdy z „15 wielkich” dołożył do nurtu ASE własną, istotną cegiełkę, na której później następni stawiali swoje. Fundamenty położyli de Mariana, Cantillon, Turgot, Say i Bastiat, gmach właściwy wznieśli Menger, Böhm-Bawerk, Mises, Hayek i Rothbard, a ornamenty dodali Wicksteed, Fetter, Hazlitt i Röpke. Owocem wspólnych wysiłków wyżej wymienionych jest piękna, spójna, kompleksowa konstrukcja, która robi wrażenie już na pierwszy rzut oka, a przy bliższym poznaniu i zagłębieniu się w jej zakamarki, tylko zyskuje.

Przedstawiamy Państwu w Polsce zapomnianą, a znakomitą książkę meksykańskiego prawnika i ekonomisty Faustino Ballvé, bliskiego przyjaciela Ludwiga von Misesa. Ballvé, zafascynowany wykładami Misesa, które ten wygłosił w Meksyku, zapoznał się z twórczością autora Ludzkiego działania, rozpoczął także znajomość z samym Misesem. Elementarz ekonomii (w oryginale Essentials of Economics) – „kieszonkowe” można by rzec wprowadzenie do nauki ekonomii – jest owocem dyskusji tych dwóch wybitnych umysłów.

Jest to kolejna pozycja wybitnego amerykańskiego specjalisty – praktyka rynku papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego i profesora uniwersytetu, Marka Skousena. Teraz, kiedy już znamy fundamenty szkoły austriackiej możemy sprawdzić, jak dobra i praktyczna jest to teoria. Ta książka nam w tym pomoże. Pośród najwybitniejszych znawców Wall Street, menadżerów funduszy hedgingowych żadna szkoła ekonomiczna nie posiada tak wielkiej liczby zwolenników, co – właśnie – szkoła austriacka. Doug Fabian Jim Rogers, Jim Cramer, Mark Skousen to tylko kilku przedstawicieli licznej grupy specjalistów posługujących się teorią austriacką na co dzień.

Jest to znakomity podręcznik ekonomii austriackiej, napisany przez jednego z kilku najwybitniejszych, żyjących jej przedstawicieli. Autor porównuje paradygmat Austriaków z  mainstreamowym paradygmatem neoklasycznym.

Dla osób chcących się zorientować w podstawach szkoły austriackiej (ekonomii wolnego rynku) jest to fundament, na którym można stawiać budowle klasyków – Misesa, Rothbarda, Hoppego, de Soto i innych. Niezwykle pożyteczna zwłaszcza w dobie kryzysów ekonomicznych, na które szkoła neoklasyczna nie potrafi znaleźć rzetelnego wyjaśnienia czy tym bardziej antidotum.  Za autorem nie mamy wątpliwości, że wiek XXI to wiek powrotu ekonomii wolnorynkowej. Znajomość podstaw szkoły austriackiej będzie w tym nieodzowna.

Co ważne, autor dokonuje tu porównania między szkołami austriacką i chicagowską.

Polecamy!

Oddajemy w Państwa ręce książkę, która od chwili ukazania się (niewiele ponad pół roku temu) stała się bestsellerem, i okrzyknięta została drugą „Ekonomią w jednej lekcji”, zaś jej autor, John Tamny, młody publicysta magazynu Forbes, drugim Henry Hazlittem. Jesienią tego roku John odwiedzi nasz kraj na zaproszenie Fijorr Publishing, Fundacji FOR oraz Uczelni Asbiro, o czym wszystkich miłośników zdrowego rozsądku powiadomimy.

Ekonomię zdrowego rozsądku POLECAJĄ:

Ekonomia zdrowego rozsądkuto wspaniałe dwudziestopierwszowieczne uzupełnienie Ekonomii w jednej lekcji Henry’ego Hazlitta. W książce, w której nie znajdziemy wykresów i niezrozumiałych równań (co należy uznać za jej ogromną zaletę), John Tamny przytacza ekscytujące historie z otaczającego nas świata, aby pokazać czytelnikowi, że nie ma nic prostszego niż wzrost gospodarczy. Ekonomia zdrowego rozsądku jest odpowiedzią dla wszystkich, którym ‘tradycyjna ekonomia’ zamąciła w głowie”.

Nie przesadzę, jeśli stwierdzę iż jest to jeden z najmądrzejszych i najbardziej pouczający wykładów myśli ekonomicznej. Na niespełna 80 stronach, prawie dwa wieku temu Bastiat wyłożył zasady, które są aktualne do dzisiaj. I będą aktualne do dnia Sądu Ostatecznego. Problem w tym, że bardzo niewielu ekonomistów je rozumie, a jeszcze mniej stosuje.

Najsmutniejsze jest to, że mimo upływu – od śmierci Bastiata – ponad 150 lat nadal obowiązuje paradygmat o dobrej interwencji państwa, które w trosce o obywateli niszczy owoce naszej działalności. Trudno się dziwić. Paradygmat Ptolomeusza istniał ponad 160 lat po śmierci Kopernika. Te 160 lat od publikacji książki minęło 2 lata temu!

Profesor Jesús Huerta de Soto przedstawia wyczerpującą analizę socjalizmu w książce dedykowanej Misesowi, który jako pierwszy wskazał na błędy w teorii socjalizmu i udowodnił jego niemożliwość. Autor pogłębia Misesowską analizę, umieszczając ją w kontekście współczesnych zagadnień ekonomicznych. Przypomina, że źródłem kryzysów nie są ułomności systemu wolnorynkowego, lecz interwencjonizm wspierany przez błędne teorie ekonomii głównego nurtu.

Jesús Huerta de Soto jest profesorem ekonomii na Universidad Rey Juan Carlos w Madrycie, autorem i współautorem kilkudziesięciu książek z zakresu teorii ekonomii, finansów i bankowości oraz autorem regularnych publikacji i komentarzy prasowych w języku hiszpańskim i angielskim. W 2009 r. nakładem wydawnictwa Instytutu Misesa ukazał się traktat prof. Huerta de Soto Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne — jedna z najważniejszych publikacji na temat pieniądza i bankowości ostatnich dekad

"Planowany chaos" Ludwiga Von Misesa to kultowa publikacja, która dowodzi, że jeśli historia nie lubi się powtarzać, to przynajmniej rymować. Analiza procesów społecznych potwierdzonych przez historię dostarcza czytelnikom wiedzę, która po kilkudziesięciu latach wciąż jest aktualna.

Autor w przejrzysty sposób wyjaśnia czytelnikom zagadnienia dotyczące polityki i gospodarki, jak na przykład fakt, że ludzi od dekad ciągnie ku socjalizmowi, w którym widzą szansę na równość. Ustrój dla robotników i mas zwykłych ludzi został jednak opracowany przez intelektualistów, którzy potrafili na przestrzeni lat umiejętnie dobierać narzędzia, aby skutecznie indoktrynować społeczeństwo. Jak się okazuje, socjalizm to ustrój, na którym nieliczni zarabiają krocie, podczas gdy większość zdecydowanie traci.

"Planowany chaos" Ludwiga Von Misesa to kultowa publikacja, która dowodzi, że jeśli historia nie lubi się powtarzać, to przynajmniej rymować. Analiza procesów społecznych potwierdzonych przez historię dostarcza czytelnikom wiedzę, która po kilkudziesięciu latach wciąż jest aktualna.

Autor w przejrzysty sposób wyjaśnia czytelnikom zagadnienia dotyczące polityki i gospodarki, jak na przykład fakt, że ludzi od dekad ciągnie ku socjalizmowi, w którym widzą szansę na równość. Ustrój dla robotników i mas zwykłych ludzi został jednak opracowany przez intelektualistów, którzy potrafili na przestrzeni lat umiejętnie dobierać narzędzia, aby skutecznie indoktrynować społeczeństwo. Jak się okazuje, socjalizm to ustrój, na którym nieliczni zarabiają krocie, podczas gdy większość zdecydowanie traci.