[EBOOK] Kapitalizm bez znieczulenia - Michel Husson

Thomas Piketty[1] i jego Kapitał w XXI wieku, to kolejna pozycja napisana przez przedstawiciela klubu ludzi o mentalności antykapitalistycznej, takich jak choćby Jeremy Rifkin[2], Naomi Klein[3], a także laureaci ekonomicznej nagrody Nobla za rok 1981 – James Tobin[4], za rok 2008, Paul Krugman[5], oraz w roku 2014, Jean Tirole[6] – że wymienię tylko tych bardziej znanych. W Polsce do grupy tej należą m. in. prof. prof. Zdzisław Sadowski, Ryszard Bugaj, Stanisław Gomułka[7]. Slogan, który najlepiej charakteryzuje ten nurt brzmi: maksimum równości i etatyzmu, przy minimum wolności i rynku. Zacietrzewienie klubowiczów antykapitalistycznych jest tak silne, że ludzie ci gotowi pójść na kompromis z samym diabłem – a konkretnie: poprzeć nieudolne państwo – byleby tylko dostało się kapitalistom. Dla zmylenia czujności biznesu, występują nierzadko w roli obrońców konkurencji (byle doskonałej), pionierów wolnego rynku (byle regulowanego), wojowników o sprawiedliwość (byle społeczną), oraz czempionów wzrostu gospodarczego (byle zrównoważonego). W głębi serca jedynym modelem gospodarczym, jaki im odpowiada jest kolektywizm, monopol oraz władza namaszczonych elit, do których ludzie ci aspirują. Gardzą przy tym przedsiębiorczością, indywidualizmem, a zwłaszcza wolnością osobistą, przed którą nas energicznie chronią.

Praca Mateusza Machaja to próba uchwycenia, na czym w istocie polega różnica między kapitalizmem a socjalizmem. Autor dokonuje przeglądu różnych stanowisk wobec takich zagadnień jak funkcja wiedzy w gospodarce, geneza i rola pieniądza, znaczenie przedsiębiorcy w gospodarce, a przede wszystkim prawo własności. Analizuje niuanse debaty kalkulacyjnej, dochodząc do wniosku, że krytyka gospodarki socjalistycznej, jaką sformułował Ludwig von Mises, wymaga doprecyzowania, a mianowicie silniejszego zaakcentowania znaczenia własności prywatnej. „Socjalizm jest nieefektywnym systemem gospodarczym, ponieważ likwiduje własność prywatną, a nie ceny” – konkluduje Machaj. W końcowych akapitach przedstawia zwięzłą, błyskotliwą interpretację najnowszych wydarzeń w gospodarce Polski i świata.

Jakub Wozinski wykonał wspaniałą pracę, pokazując historię dziejów kapitalizmu. Jest to swego rodzaju opowieść o losach kapitalizmu w jego różnych formach i okresach. Autor w błyskotliwy sposób opisuje kształtowanie się i funkcjonowanie kapitalizmu państwowego i wolnorynkowego na przestrzeni dziejów. Wykorzystując szeroką perspektywę, w książce scharakteryzowano polityczne, ekonomiczne i społeczne zmiany determinujące powstawanie systemów kapitalistycznych oraz ich, często niejednoznaczne losy. Najwięcej miejsca autor poświęca ogromnej oraz czasami decydującej roli systemów finansowych i banków w historii kapitalizmu. To wspaniała charakterystyka kolejnych generacji kapitalizmu.

Jakub Wozinski napisał książkę będącą współczesnym ujęciem klasycznej historii. Jego encyklopedyczna erudycja została połączona z lekkością, a momentami również z dowcipnością, niełatwą przy takim temacie. Książka jest w dużym stopniu wyjątkowa - zawiera przenikliwe spojrzenie na detale, precyzyjne sformułowanie i dostrzeganie istoty problemu oraz wyostrzony instynkt na wnioski. Godna podziwu i zachwycająca lektura.
Dr hab. Robert Ciborowski, rektor Uniwersytetu w Białymstoku

Na całym świecie toczy się walka między przeciwnymi siłami: rynek kontra państwo; kapitalizm kontra socjalizm. Mamy tu do czynienia z dialektyczną sprzecznością, a kierunek zmian w danym kraju – w stronę większego lub mniejszego dobrobytu – zależy całkowicie od zmian w równowadze sił między rynkiem a państwem. O ile w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku w wielu krajach nastąpiło wzmocnienie sił rynkowych […], dziś obserwujemy, jak to druga strona – państwo – coraz bardziej umacnia się w tej walce przeciwieństw. Na poziomie idei oznacza to, że nastawienie antykapitalistyczne zyskuje na popularności i w coraz większym stopniu kształtuje poglądy znacznej części dziennikarzy i polityków. Właśnie dlatego treści zawarte w tej książce są tak ważne – szczególnie w Polsce.

Pisząc tę książkę, nie zamierzałem przyjmować sztucznej postawy „centrowej” ani też dogadzać dużej liczbie ludzi wyznających błędne opinie – fakty są bowiem niepodważalne. […] Biorąc pod uwagę setki prac, które jak dotąd napisano w celu potępienia kapitalizmu, uznałem, że z pewnością nie byłoby nic złego w napisaniu książki w jego obronie. W każdej sprawie sądowej oskarżonemu przysługuje przecież obrońca. Sędzia – w tym wypadku jesteś nim Ty, drogi Czytelniku – wydaje wyrok dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi faktami i argumentami obu stron. W niniejszym kontekście należałoby zatem uwzględnić również fakty przemawiające za kapitalizmem. Wszak proces, w którym zabrakło obrony, a prokurator i sędzia są w zmowie, byłby niczym więcej, jak procesem pokazowym. Niestety, debata na temat kapitalizmu często przypomina właśnie taki pokazowy proces zamiast pełnego wymiaru sprawiedliwości.

– fragment książki