Poza zasadą przyjemności - Sigmund Freud

Tom ten obejmuje wybór pism dotyczących procesu kształtowania się tzw. "charakteru seksualnego" i tego, w jaki sposób przejawia się on w indywidualnym życiu erotycznym i emocjonalnym.

Siódmy tom dzieł Sigmunda Freuda obejmuje wybór pism poświęconych zjawiskom histerii i lęku - sięga on zatem do samych korzeni psychoanalizy, od badania histerii zaczęła się bowiem historia psychoanalitycznej refleksji nad człowiekiem.

Zygmunt Freud (1856-1939) – austriacki psycholog, psychoterapeuta, neurolog, neuropatolog, twórca psychoanalizy i psychologii głębi, chyba jedna z najważniejszych postaci w nauce o człowieku, postać wręcz symboliczna w nauce – jak Einstein w fizyce, tak Freud w naukach o człowieku wyznaczali najważniejsze kierunki myśli. W zasadzie nie byłoby współczesnej psychologii bez freudyzmu, choć oczywiście wiele z jego tez zostało zweryfikowanych i wiele szkół w psychologii powstało wręcz jako kontrreakcja na tezy psychoanalizy.

W Wizerunku własnym Freud przedstawia swoją drogę naukową od wczesnych czasów gdy praktykował w wiedeńskich szpitalach aż do chwili największego rozwoju psychoanalizy. Na początku swojej kariery leczy chorych psychicznie przy pomocy hipnozy. Dopiero w 1891 r. może już częściowo poświęcić się pracy stricte naukowej, pisze pierwszą książkę O pojmowaniu afazji. Zaczyna zwracać baczną uwagę na kwestie dotyczące seksualności. Wtedy też zarzuca hipnozę i rozpoczyna stosować w leczeniu nową metodę zwaną katarktyczną, którą można nazwać praprzodkiem psychoanalizy. Freud opisuje kolejne fazy jej rozwoju od teorii tłumienia (to już rzeczywisty początek psychoanalizy), przez odkrycie libido, metodę przeniesienia, analizy marzeń sennych czy czynności pomyłkowych aż do późniejszych psychoanalitycznych interpretacji religii (którą nazywa zbiorową nerwicą natręctw) i kultury. Sporo znajdziemy tu również o rozwoju ruchu psychoanalitycznego, wiernych zwolennikach (np. O. Rank czy E. Bleuler), jak i odszczepieńcach (np. C.G. Jung czy A. Adler).

Czynności pomyłkowe obejmują przejęzyczenia, błędne odczyty napisów, uproszczenia przedmiotów itp., znane każdemu z życia codziennego. Analiza tych przypadków prowadzi niezbicie - zdaniem autora - do ciemnych dziedzin życia psychicznego, takich jak: nikczemna zazdrość, wspomnienia seksualne z dzieciństwa czy aktualne zakazane życzenia seksualne, pragnienia ambicjonalne, niszczycielskie, nadmierne ambicje itp.

Drugi obszar zjawisk opisanych przez autora to zapominanie. Freud był przekonany, że jest ono dowodem istnienia stłumionych, wypartych ze świadomości treści dążących do ujawnienia się, jeżeli tylko zaistnieją korzystne po temu okoliczności. Może to nastąpić nawet po wielu latach od czasu stłumienia.

Kolejna grupa to marzenia senne, które stanowią - według Freuda - kopalnię materiału dowodowego na rzecz koncepcji psychoanalitycznej, są wytworem własnej psychicznej aktywności śniącego, realizacją życzeń o silnym ładunku emocjonalnym. W marzeniu sennym autor wyróżnia treść jawną i myśli utajone, podkreślając sens istnienia tych drugich.