Wstęp do psychoanalizy - Sigmund Freud

Piąty tom Dzieł Sigmunda Freuda obejmuje wybór pism z zakresu teorii seksualnej - jak uważał sam Freud - największego dokonania psychoanalizy, najpoważniejszego wkładu freudyzmu do wiedzy o człowieku. Publikujemy tu zatem Trzy rozprawy z teorii seksualnej; praca ta to niewątpliwie najważniejszy przyczynek Freuda do antropologii. Freud po raz pierwszy w tak kompleksowej i spójnej formie wyłożył tu poglądy dotyczące faz rozwoju seksualnego człowieka, pierwotnej seksualności dziecięcej, wyboru obiektu, stref erogennych, pierwotnej biseksualności istoty ludzkiej i tzw. chemizmu seksualnego.

Tom ten obejmuje wybór pism dotyczących procesu kształtowania się tzw. "charakteru seksualnego" i tego, w jaki sposób przejawia się on w indywidualnym życiu erotycznym i emocjonalnym.

Wstęp do psychoanalizy to najbardziej znana, klasyczna już książka Freuda, która zapoczątkowała rozwój i popularyzację psychoanalizy jako teorii, metody badawczej i środka terapii. Zawiera cykl wykładów wygłoszonych przez autora w latach 1915 - 1917 przed audytorium składającym się z lekarzy i 'laików obojga płci', którym wyjaśniał podstawowe założenia swej koncepcji. Znając główne zastrzeżenia, jakie wobec niej wysuwano, wykłady te potraktował niezwykle poważnie, przygotowując je w postaci napisanego tekstu. W pierwszych wykładach analizuje czynności pomyłkowe i marzenia senne, udowadniając istnienie nieświadomości. Przedstawia przede wszystkim te objawy nieświadomości, które występują w życiu codziennym. Pokazuje, że nic w naszej psychice nie jest przypadkowe. Są tylko zjawiska zrozumiałe, które umiemy zinterpretować, i niezrozumiałe, których jeszcze zinterpretować nie umiemy. W dalszych wykładach autor wyjaśnia podstawy nauk o nerwicach, prezentuje również trzy zasadnicze wątki teorii psychoanalitycznej: teorię lęku, teorię libido i narcyzmu oraz teorię przeniesienia.

Zygmunt Freud (1856-1939) - austriacki psycholog, psychoterapeuta, neurolog, neuropatolog, twórca psychoanalizy i psychologii głębi, chyba jedna z najważniejszych postaci w nauce o człowieku, postać wręcz symboliczna w nauce jak Einstein w fizyce, tak Freud w naukach o człowieku wyznaczali najważniejsze kierunki myśli. W zasadzie nie byłoby współczesnej psychologii bez freudyzmu, choć oczywiście wiele z jego tez zostało zweryfikowanych i wiele szkół w psychologii powstało wręcz jako kontrreakcja na tezy psychoanalizy.

W Psychopatologii życia codziennego Freud zajmuje się przede wszystkim mechanizmami, które powodują, że zapominamy (zarówno imiona, jak i wyrazy obce jak i nazwy i szyk zdań), popełniamy pomyłki w czytaniu i pisaniu. Także przejęzyczeniami, czynnościami pomyłkowymi, także zabobonami i błędami. Freud - pamiętajmy o tym - był przede wszystkim lekarzem. Jego samego w dużej mierze zaskoczyły rezultaty jego własnych badań tak bardzo bowiem ludzka natura okazywała się inna od tej jaką chciałby widzieć wiedeński mieszczanin z początku XX wieku. Jednak to badania konkretnych ludzi spowodowały, że Freud doszedł do swych wniosków o ludzkiej naturze. Te wyniki badań doprowadziły go do tezy iż wspólną zaś cechą zarówno najlżejszych, jak i najcięższych przypadków chorobowych, które mają także czynności pomyłkowe i przypadkowe jest to, że możemy te zjawiska sprowadzić do niezupełnie stłumionych treści psychicznych, które nie dopuszczone do świadomości nie są jednak pozbawione wszelkiej możności ujawnienia się.

Czynności pomyłkowe obejmują przejęzyczenia, błędne odczyty napisów, uproszczenia przedmiotów itp., znane każdemu z życia codziennego. Analiza tych przypadków prowadzi niezbicie - zdaniem autora - do ciemnych dziedzin życia psychicznego, takich jak: nikczemna zazdrość, wspomnienia seksualne z dzieciństwa czy aktualne zakazane życzenia seksualne, pragnienia ambicjonalne, niszczycielskie, nadmierne ambicje itp.

Drugi obszar zjawisk opisanych przez autora to zapominanie. Freud był przekonany, że jest ono dowodem istnienia stłumionych, wypartych ze świadomości treści dążących do ujawnienia się, jeżeli tylko zaistnieją korzystne po temu okoliczności. Może to nastąpić nawet po wielu latach od czasu stłumienia.

Kolejna grupa to marzenia senne, które stanowią - według Freuda - kopalnię materiału dowodowego na rzecz koncepcji psychoanalitycznej, są wytworem własnej psychicznej aktywności śniącego, realizacją życzeń o silnym ładunku emocjonalnym. W marzeniu sennym autor wyróżnia treść jawną i myśli utajone, podkreślając sens istnienia tych drugich.

Psychologia, nauka o umyśle człowieka, nie ustaje w zmaganiach pozbycia się swoich nienaukowych atrybutów. W tej wciągającej i pouczającej książce Tomasz Witkowski odważnie wkracza w „ciemne obszary” psychologii, obecne zarówno w świątyni nauki, jak i w zaciszach prywatnych gabinetów terapeutycznych. W ten sposób ujawnia ukryte obszary współczesnej psychologii, które same wymagają leczenia. To dlatego książka Witkowskiego jest pomocnym i niezbędnym drogowskazem w podróży ku kształtowaniu naukowej psychologii w XXI wieku. - Scott O. Lilienfeld, autor „50 wielkich mitów psychologii popularnej”

Gustave Le Bon (1841–1931) należy do ojców psychologii społecznej. Jego Psychologia tłumu to dzieło do dziś niezwykle często przypominane w analizach społecznych. Jest bowiem pierwszą w historii nauki próbą psychologicznej analizy zachowań ludzkiego tłumu. Napisana w 1895 roku książka stała się w pewnym sensie prorocza, wkrótce masy doszły do władzy to tłum doprowadził w znacznej mierze do władzy Lenina, Mussolliniego czy Hitlera. Jest oczywiście Le Bon elitarystą, tłum charakteryzuje najczęściej jako impulsywny, zmienny, drażliwy, podatny na sugestie, przesadny w emocjach, nietolerancyjny. Poddaje analizie czynniki mające wpływ na działanie tłumu, ocenia rolę wiecowych przywódców. Dokonuje także klasyfikacji tłumów i np. zgromadzenia parlamentarne nazywa tłumami heterogenicznymi wyraźnie, opowiadając się za rządami elit. Mimo upływu ponad 100 lat od czasu powstania Psychologii tłumu wiele zawartych w niej spostrzeżeń (i ostrzeżeń) pozostaje aktualna.