Fijor Publishing

"(...) Bastiat stawia niezwykle ważną kwestię, od rozstrzygnięcia której zależą wybory ideologiczne. Słusznie krytykując i mnogość i nieuniknioną w tej sytuacji sprzeczność oczekiwań wobec państwa, wzywa do zastanowienia, czy państwo, ze względu na to, czym jest naprawdę, jest w ogóle zdolne do ich spełnienia" (ze wstępu Stanisława Michalkiewicza)"

Nie przesadzę, jeśli stwierdzę iż jest to jeden z najmądrzejszych i najbardziej pouczający wykładów myśli ekonomicznej. Na niespełna 80 stronach, prawie dwa wieku temu Bastiat wyłożył zasady, które są aktualne do dzisiaj. I będą aktualne do dnia Sądu Ostatecznego. Problem w tym, że bardzo niewielu ekonomistów je rozumie, a jeszcze mniej stosuje.

Najsmutniejsze jest to, że mimo upływu – od śmierci Bastiata – ponad 150 lat nadal obowiązuje paradygmat o dobrej interwencji państwa, które w trosce o obywateli niszczy owoce naszej działalności. Trudno się dziwić. Paradygmat Ptolomeusza istniał ponad 160 lat po śmierci Kopernika. Te 160 lat od publikacji książki minęło 2 lata temu!

Dzięki tej książce Landsburg stał się w Stanach Zjednoczonych jednym z najpopularniejszych autorów poruszających problemy ekonomii życia codziennego, a właściwie obalającym mity i fałszywe paradygmaty, jakimi zalewają nas media i ignoranci z uniwersyteckich katedr. Na co dzień jeden z najwybitniejszych specjalistów teorii cen, dzięki wyjątkowemu pcozuciu humoru, odwadze i przenikliwości stał się ulubieńcem amerykańskich czytelników. Mamy nadzieję, że podobnie jak spopularyzowaliśmy Thomasa Sowella czy Murraya Rothbarda, Landsburg także stanie się ikoną kojarzoną z Fijorr Publishing. Wkrótce bowiem ukażą się jego kolejne książki. Miłej lektury! Wydawca

Monopol Microsoft
To, czy Microsoft posiadał monopol na rynku systemów operacyjnych zależy oczywiście od precyzyjnej definicji monopolu. Doskonały monopol, przypuszczalnie, może kontrolować całość dostępnej podaży produktu na jakimś konkretnym rynku właściwym (relevant market), z silnymi prawnymi barierami wejścia. Mówiło się, że Microsoft licencjonuje dziewięćdziesiąt procent rynku systemów operacyjnych sprzedawanych wraz z nowymi komputerami, ale ponieważ nie istniały żadne prawne bariery wejścia, Microsoft nie posiadał doskonałego monopolu. Istniały inne systemy operacyjne dla komputerów osobistych (Mac OS, Unix, OS/2, Linux) i konsumenci mogli przesiąść się na nie, jeśli system Microsoftu byłby niedostępny; w dodatku, nowi producenci mogli zawsze wejść na rynek.
Mimo to, prawnicy opierający się na precedensie mogli dowodzić, że jakikolwiek udział w rynku powyżej siedemdziesięciu procent (przy istnieniu prawnych barier wejścia lub przy ich braku) może być uważany za monopol w myśl prawa antymonopolowego. Jak będziemy dowodzić na następnych stronach, teoria monopolu oparta na udziale w rynku jest myląca i prowadzi na manowce. Wiele zależy od tego jak dany rynek właściwy jest zdefiniowany. Jeszcze ważniejsze jest to, czy firma może wyprodukować lepszy produkt po niskich kosztach i konsumenci mogą ustanowić taką firmę jako dominującego dostawcę; przypuszczalnie prawo w zamyśle nie miało ograniczać takiego korzystnego zachowania. Istotnie, monopol, jakkolwiek zdefiniowany, nie jest nielegalny w myśl Sherman Act; monopolizacja zaś jest. Tym, czego prawo naprawdę wymaga (po tym jak progowa pozycja rynkowa została osiągnięta), jest wykazanie, że pozwany dopuszcza się tzw. praktyk monopolistycznych. Trzeba zadać kilka ważnych pytań: Jak firma zdołała osiągnąć taki udział w rynku? Czy firma w sposób bezprawny wykluczała konkurentów z rynku?
Czy w sposób bezprawny ograniczała proces konkurencji?

Czy jeśli ktoś zyskuje, to ktoś musi tracić? Czy jeden naród zyskuje kosztem innym? Czy ludzie skazani są na nieustanny konflikt? Emmanuel Martin jest ekonomistą i dyrektorem wykonawczym Instytutu Studiów Ekonomicznych Europa (Institute for Economic Studies–Europe). Poza organizacją projektów w Europie i Afryce, był redaktorem-założycielem UnMondeLibre.org i LibreAfrique.org. Pisał dla takich tytułów, jak „Le Cercle des Échos” i „Les Échos” we Francji, „Il Foglio” we Włoszech, „L’Écho” w Belgii, „Libération” w Maroko i „The Wall Street Journal–Europe”.

Bestseller wybitnego ekonomisty, przedstawiciela Szkoły Austriackiej, członka Instytutu Misesa z Alabamy (USA) oraz profesora Uniwersytetu Francisco Marroquina w Gwatemali. Ta niewielka rozmiarami, lecz niezwykle ważna książeczka ukazuje zasady działania wolnego rynku, wolnej wymiany, handlu, czy parytetu walut. Ayau pokazuje w przystępny sposób, jak działa wolność gospodarcza i jakie korzyści z jej funkcjonowania odnoszą zwykli ludzie. Nie przesadzę jeśli powiem, że jest to katechizm kapitalizmu, systemu opartego na wolności działania – bez interwencji politycznych i towarzyszących jej błędom, nadużyciom i malwersacjom.

Dużo mówi się w polityce o budowaniu tak zwanego państwa dobrobytu, tudzież państwa opiekuńczego. Czy na pewno warto iść w tę stronę?

Mamy co do tego poważne i uzasadnione wątpliwości. Budowanie państwa dobrobytu prowadzi bowiem obywateli do zrzucania odpowiedzialności za własny dobrobyt na instytucję państwa, zamiast brania tej odpowiedzialności na siebie. Z historycznej perspektywy dobrobyt społeczny jest tym wyższy, im większa odpowiedzialność jednostki za własne życie.

Przekonuje o tym profesor David Schmidtz w książce pt. „Dobrobyt społeczny a odpowiedzialność jednostki”. Swoje rozważania dodatkowo ilustruje wieloma historycznymi i współczesnymi przykładami z różnych zakątków świata. Dzięki temu otrzymujemy solidną dawkę argumentów teoretycznych wspartych przemawiającymi do wyobraźni i wymownymi zastosowaniami idei w praktyce.

Jest to niewielka, ale absolutnie rewelacyjna praca wybitnego myśliciela  amerykańskiego. Standard złota to praca formatu Noblowskiego. Takiej rewolucji w rozumieniu roli pieniądza  nie wydano od co najmniej dwóch pokoleń.

eśli państwowa kolej czy poczta działają gorzej niż kolej czy poczta prywatna, to nie znaczy, że urzędnicy państwowi są gorsi od prywatnych, lecz że ciasny kaftan biurokratyczny paraliżuje inicjatywę jednostek, odbierając im motywację i inicjatywę charakterystyczną dla ludzi działających w systemie kapitalistycznym. To tłumaczy także dlaczego w instytucjach państwowych spotyka się mniej innowacji czy wynalazków niż w firmach prywatnych, zarządzanych w oparciu o mechanizm cen i rynek.
„Organizacja biurokratyczna i socjalizm – pisze Mises – oznaczają stagnację i zachowanie metod zachowawczych, podczas gdy organizacja w oparciu o zasady rynku kapitalistycznego to postęp i prosperita”.
Obrońcy socjalizmu nazywają się postępowcami, gdy w rzeczywistości są zwolennikami sztywnej rutyny, ograniczeń i strachu przed zmianami. Mówią o sobie „liberałowie”, „pionierzy wolności” podczas gdy w rzeczywistości robią wszystko by wolność obywateli maksymalnie ograniczać. „Nazywają siebie rewolucjonistami – pisze Mises – lecz pragną stworzyć wszechwładny rząd.”
W efekcie, zamiast obiecanego raju i dobrobytu tworzą gigantyczne, nudne i niesprawne biuro, w którym obywatele mają wykonywać podrzędne, bezmyślne i często irracjonalne funkcje. Pod dyktando wszechwiedzących uzurpatorów elit wspieranych przez państwowy aparat przymusu. Takim modelem posługuje się obecnie Unia Europejska.

Jest to kolejna pozycja wybitnego amerykańskiego specjalisty – praktyka rynku papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego i profesora uniwersytetu, Marka Skousena. Teraz, kiedy już znamy fundamenty szkoły austriackiej możemy sprawdzić, jak dobra i praktyczna jest to teoria. Ta książka nam w tym pomoże. Pośród najwybitniejszych znawców Wall Street, menadżerów funduszy hedgingowych żadna szkoła ekonomiczna nie posiada tak wielkiej liczby zwolenników, co – właśnie – szkoła austriacka. Doug Fabian Jim Rogers, Jim Cramer, Mark Skousen to tylko kilku przedstawicieli licznej grupy specjalistów posługujących się teorią austriacką na co dzień.

Krótka ale treściwa!

W powszechnej świadomości Polaków – zresztą nie jesteśmy tu wcale odosobnieni – utrwaliło się przekonanie, że ekonomia to jakaś „gra” zależna w zasadzie od umiejętności władzy. Jeśli akurat zdarzy nam się dobry, przyzwoity i patriotyczny przywódca, gospodarka rozwija się, a ludzie żyją dostatnio. Kiedy jednak mamy pecha i wódz jest marny, a w dodatku nie jest patriotą albo co gorsza nie wierzy w Boga, wówczas gospodarka podupada i jest kryzys.

W mniemaniu przeciętnego zjadacza chleba panuje przekonanie, że można sobie wybrać obowiązującą ekonomię, tak jak można sobie wybrać fason żakietu, sos do mięsa czy materac na kanapę. Są i tacy, którzy utrzymują, że niewydolność socjalizmu była skutkiem prześladującego nas pecha. Tak jakby gdzie indziej socjalizm święcił triumfy.

Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku przyniósł falę krytyki istniejących wówczas stosunków społeczno-gospodarczych i ich wolnorynkowego uzasadnienia. Towarzyszył jej rozwój nowych teorii politycznych, odchodzących od założeń państwa „nocnego stróża” i haseł absolutnej wolności. Opowiadały się one za interwencjonizmem i głosiły potrzebę równości społecznej, która wymaga realizacji nawet za cenę uszczerbku dla wolności, a osiągana jest za pomocą korygujących działań państwa. Pomoc dla biedniejszych warstw społecznych uznano za jedną z podstawowych funkcji państwa.

Znamienne, że rozbudowane koncepcje interwencjonistyczne powstały w Niemczech pod koniec XIX wieku. Podejmując konkurencję polityczną z Wielką Brytanią, Niemcy potrzebowały zwiększyć wpływ państwa na gospodarkę. Dlatego właśnie tam najwcześniej odrzucono zasady ekonomii klasycznej i uznano wytwórczy charakter działalności państwa. Niestety, tą samą drogą podążył szybko cały gospodarczy świat. Uzasadnienie dla konieczności podejmowania działań interwencyjnych przez rząd – nawet w mateczniku kapitalizmu, jakim były Stany Zjednoczone – stanowił szok wywołany Wielkim Kryzysem z roku 1929. Mimo, że jak wykazał Milton Friedman, rozmiar zapaści gospodarczej nie był wcale wywołany nadmiarem wolnego rynku, tylko jego ograniczeniem przez System Rezerwy Federalnej oraz działaniami i zaniechaniami jego urzędników, winą za wszelkie zło obarczono wolny rynek.

Start-upy, a więc biznesy powstałe z czystej i spontanicznej przedsiębiorczości doprowadziły do powstania, w samych tylko w Stanach Zjednoczonych, prawie 40 milionów miejsc pracy.  Liczymy na to, że amerykański przykład społeczności, które inicjują i wspierają przedsięwzięcia biznesowe, można przenieść na grunt polski. Pomimo antyprzedsiębiorczego nastawienia rządzących, antyinnowacyjnego ustawodawstwo, ciągłego kokietowanie górnictwa, hutnictwa i rolnictwa, przedsiębiorcy i towarzyszący im specjaliści są w stanie – wierzymy w to mocno – uruchomić drzemiące w Polakach energię i przedsiębiorczość. Tym  samym – w miejsce surowcowo-buraczanej trójpolówki- zacząć budować nowoczesną Polskę naszych marzeń i ambicji. Książka Brada Felda może w tej sprawie być doskonałym podręcznikiem. Innymi słowy, zamiast wyjeżdżać zagranicę, proponujemy  wziąć sprawy we własne ręce i budować start-upy tutaj, nad Wisłą. Nawet wbrew władzy.

Jest to dzieło jednego z najwybitniejszych umysłów europejskich, francuskiego politologa i ekonomisty, Bertranda de Jouvenel. Autora wydanej przed dwoma laty „Redystrybucji”. Opasłe tomisko liczy sobie 460 stron formatu B5, na których spisano dzieje władzy politycznej – od jej powstania poprzez monarchię, feudalizmy, do kapitalizmu i faszyzmu sprzed i z czasu II wojny światowej.

Z dumą prezentujemy nowe, poprawione przez ekspertów z zaprzyjaźnionego Instytutu Ludwiga von Misesa, jednotomowe wydanie Ekonomii wolnego rynku Murraya Rothbarda. W to sakramenckie dzieło powinien zaopatrzyć się każdy miłośnik ekonomii oraz każdy, kto planuje się jej dopiero nauczyć.

Thomas Piketty[1] i jego Kapitał w XXI wieku, to kolejna pozycja napisana przez przedstawiciela klubu ludzi o mentalności antykapitalistycznej, takich jak choćby Jeremy Rifkin[2], Naomi Klein[3], a także laureaci ekonomicznej nagrody Nobla za rok 1981 – James Tobin[4], za rok 2008, Paul Krugman[5], oraz w roku 2014, Jean Tirole[6] – że wymienię tylko tych bardziej znanych. W Polsce do grupy tej należą m. in. prof. prof. Zdzisław Sadowski, Ryszard Bugaj, Stanisław Gomułka[7]. Slogan, który najlepiej charakteryzuje ten nurt brzmi: maksimum równości i etatyzmu, przy minimum wolności i rynku. Zacietrzewienie klubowiczów antykapitalistycznych jest tak silne, że ludzie ci gotowi pójść na kompromis z samym diabłem – a konkretnie: poprzeć nieudolne państwo – byleby tylko dostało się kapitalistom. Dla zmylenia czujności biznesu, występują nierzadko w roli obrońców konkurencji (byle doskonałej), pionierów wolnego rynku (byle regulowanego), wojowników o sprawiedliwość (byle społeczną), oraz czempionów wzrostu gospodarczego (byle zrównoważonego). W głębi serca jedynym modelem gospodarczym, jaki im odpowiada jest kolektywizm, monopol oraz władza namaszczonych elit, do których ludzie ci aspirują. Gardzą przy tym przedsiębiorczością, indywidualizmem, a zwłaszcza wolnością osobistą, przed którą nas energicznie chronią.

Konkurencja, jak mówiło wielu autorów, jest terminem stosowanym w rozmaitych znaczeniach. Przykładowo, ekonomiści pracowali na licznych modelach, z których każdy opisywał tę czy inna formę konkurencji. Jednak to model doskonałej konkurencji wciąż jest nieodłączną częścią współczesnej teorii ceny. Pomimo krytyki, której przedmiotem był ten model w ostatnich czterdziestu latach, nadal zajmuje on sam środek sceny, zarówno pozytywnej, jak i normatywnej. Rozczarowanie niedomaganiami teorii konkurencji doskonałej dało impuls do stworzenia nowych modelów opisujących różne niedoskonale konkurencyjne struktury rynkowe, ale modele te nie zdołały pozbawić modelu konkurencji doskonałej przodującej roli. Tutaj poddamy rozważaniom każdy z tych modeli. Moje stanowisko jest takie, że nie tylko model doskonałej konkurencji nie pomaga nam zrozumieć procesu rynkowego, ale i że modele niedoskonałej konkurencji, stworzone by go zastąpić, nie są zbytnio pomocne. Utrzymuję, że teoretycy, którzy opracowali modele niedoskonałej konkurencji nie dostrzegli najistotniejszych wad teorii konkurencji doskonałej. W rezultacie nie byli oni w stanie orzec, w którym kierunku powinna zwrócić się rehabilitacja teorii ceny; zamiast tego konstruowali modele cierpiące na te same wady, co model konkurencji doskonałej.

Jest to jedna z najciekawszych książek zajmujących się omówieniem zasad i konsekwencji istnienia państwa opiekuńczego, czyli tego, co w języku codziennym nazywamy socjalem, albo państwem socjalnym. Autorem kilku tekstów, a zarazem całego wyboru, jest Tom G. Palmer, na co dzień wiceprezes Instytutu Katona z Waszyngtonu. Palmer wybrał kilka esejów napisanych przez siebie, oraz kilku wybitnych współczesnych ekonomistów wolnorynkowych, próbujących odbrązowić mitologię towarzyszącą państwu opiekuńczemu i ukazać prawdziwe oblicze tej szarlatanerii. Książka zawiera empiryczne i teoretyczne argumenty przeciwko absurdalnej koncepcji państwa opartego na manipulacji władzy i marnotrawstwie wysiłku obywateli. Zwięzły styl i prostota sprawiają, że może być ona pomocna w przekonywaniu lewicy, dowodząc że to co z założenia miało służyć ludziom, w praktyce obraca się przeciwko nim, szkodząc wszystkim. Czyta się jak kryminał! Bo i jest to kryminał.